ΤΟ ΜΗΝΥΜΑ ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ ΕΠΙ ΤΗ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΙΝΔΙΚΤΟΥ

Ἀριθμ. Πρωτ. 887

† Β Α Ρ Θ Ο Λ Ο Μ Α Ι Ο Σ

ΕΛΕΩι ΘΕΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ

ΝΕΑΣ ΡΩΜΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ

ΠΑΝΤΙ Τῼ ΠΛΗΡΩΜΑΤΙ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΧΑΡΙΝ, ΕΙΡΗΝΗΝ ΚΑΙ ΕΛΕΟΣ

ΠΑΡΑ ΤΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥ ΠΑΣΗΣ ΤΗΣ ΚΤΙΣΕΩΣ ΚΥΡΙΟΥ ΗΜΩΝ

ΚΑΙ ΘΕΟΥ ΚΑΙ ΣΩΤΗΡΟΣ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Ἀδελφοί καί τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά,

Παρακολουθοῦσα ἀπό πολλῶν ἐτῶν τάς εἰς τόν περιβαλλοντικόν τομέα καταστροφικάς ἐν τῷ κόσμῳ ἐξελίξεις, ἡ Μήτηρ Ἁγία τοῦ Χριστοῦ Μεγάλη Ἐκκλησία, γρηγοροῦσα, πρωτοβούλως ὥρισε τήν ἀρχήν ἑκάστου ἐκκλησιαστικοῦ ἔτους ὡς ἡμέραν ἀφιερωμένην εἰς τήν Δημιουργίαν, εἰς τό περιβάλλον, καλοῦσα κατ᾽ αὐτήν σύμπαντα τόν Ὀρθόδοξον καί τόν Χριστιανικόν κόσμον, νά ἀναπέμπῃ δεήσεις καί ἱκεσίας πρός τόν Κτίστην τῶν ἁπάντων, εὐχαριστηρίους μέν διά τό μέγα δῶρον τῆς Δημιουργίας, ἱκετηρίους δέ διά τήν προστασίαν καί σωτηρίαν αὐτῆς ἀπό πάσης προσβολῆς ὁρατῆς ὑπό τῶν ἀνθρώπων καί ἀοράτου. Οὕτω, λοιπόν, καί ἐφέτος, κατά τήν εὔσημον ταύτην ἡμέραν, ἀπό τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου, ὑπομιμνῄσκομεν τήν ἀναγκαιότητα εὐαισθητοποιήσεως ὅλων ἐνώπιον τῶν οἰκολογικῶν προβλημάτων τά ὁποῖα ἀντιμετωπίζει σήμερον ὁ πλανήτης μας.

Ἡ σημερινή ραγδαία τεχνολογική πρόοδος καί αἱ δυνατότητες καί εὐκολίαι, τάς ὁποίας παρέχει αὕτη εἰς τόν σύγχρονον ἄνθρωπον, δέν πρέπει νά μᾶς ἀποπροσανατολίζουν, ὥστε νά μή ἀναλογιζώμεθα σοβαρῶς, πρό ἑκάστου τεχνολογικοῦ ἐγχειρήματος, τάς ἐπιβαρύνσεις τάς ὁποίας αὐτό προκαλεῖ εἰς τό φυσικόν περιβάλλον καί εἰς τόν πολιτισμόν, καί ἐν γένει πάσας τάς συναφεῖς δυσμενεῖς ἐπιπτώσεις, αἱ ὁποῖαι δύνανται νά εἶναι – καί ἀποδεικνύεται ὅτι εἶναι – λίαν ἐπικίνδυνοι καί καταστροφικαί διά τήν κτίσιν καί διά τήν ζωήν τῶν ἐμβίων ἐπί τῆς γῆς ὄντων.

Τήν ἀναγκαιότητα ταύτην, ἄλλωστε, διεκηρύξαμεν καί οἱ ἀδελφοί Προκαθήμενοι καί Ἱεράρχαι τῶν κατά τόπους Ἁγίων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν καί κατά τήν ἐν εὐλογίαις συνελθοῦσαν κατά τόν παρελθόντα Ἰούνιον ἐν τῇ μεγαλονήσῳ Κρήτῃ ὑπό τήν προεδρείαν τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Ἁγίαν καί Μεγάλην Σύνοδον, ἐπισημάναντες ἐν τῇ Ἐγκυκλίῳ αὐτῆς ὅτι «διά τῆς συγχρόνου ἀναπτύξεως τῶν ἐπιστημῶν καί τῆς τεχνολογίας, ἡ ζωή μας ἀλλάζει ριζικῶς. Καί ὅ,τι ἐπιφέρει ἀλλαγήν εἰς τόν τρόπον ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου, ἀπαιτεῖ ἀπό μέρους του διάκρισιν, ἐφ᾽ ὅσον, ἐκτός τῶν σημαντικῶν εὐεργεσιῶν... εἴμεθα ἐπίσης ἀντιμέτωποι καί μέ τάς ἀρνητικάς ἐπιπτώσεις τῆς ἐπιστημονικῆς προόδου», μεταξύ τῶν ὁποίων καί ἡ ἀπειλή ἤ καί ἡ καταστροφή τοῦ φυσικοῦ περιβάλλοντος.

Ἀπαιτεῖται συνεχής ἐγρήγορσις, κατάρτισις καί διδασκαλία, ὥστε νά γίνεται σαφής ἡ σχέσις τῆς σημερινῆς οἰκολογικῆς κρίσεως μέ τά ἀνθρώπινα πάθη τῆς πλεονεξίας, τῆς ἀπληστίας, τοῦ ἐγωϊσμοῦ, τῆς ἁρπακτικῆς διαθέσεως, τῶν ὁποίων παθῶν ἀποτέλεσμα καί καρπός εἶναι ἡ βιουμένη περιβαλλοντική κρίσις. Ἀποτελεῖ, ὡς ἐκ τούτου, μονόδρομον ἡ ἐπιστροφή εἰς τό ἀρχικόν κάλλος τῆς τάξεως καί τῆς οἰκονομίας, τῆς ἐγκρατείας καί τῆς ἀσκήσεως, τά ὁποῖα καί δύνανται νά ὁδηγήσουν εἰς τήν σώφρονα διαχείρισιν τοῦ φυσικοῦ περιβάλλοντος. Ἰδιαιτέρως, ἡ ἀπληστία διά τήν ἱκανοποίησιν τῶν ὑλικῶν ἀναγκῶν ὁδηγεῖ μετά βεβαιότητος εἰς τήν πνευματικήν πτώχευσιν τοῦ ἀνθρώπου, ἡ ὁποία συνεπάγεται τήν καταστροφήν τοῦ περιβάλλοντος: «Αἱ ρίζαι τῆς οἰκολογικῆς κρίσεως εἶναι πνευματικαί καί ἠθικαί, ἐνδιάθετοι εἰς τήν καρδίαν ἑκάστου ἀνθρώπου», ἐπεσήμανεν ἡ εἰρημένη Ἁγία καί Μεγάλη Σύνοδος τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ἀπευθυνομένη εἰς τόν σύγχρονον κόσμον, «ὁ δέ πόθος τῆς συνεχοῦς αὐξήσεως τῆς εὐημερίας καί ἡ ἄμετρος κατανάλωσις ἀναποφεύκτως ὁδηγοῦν εἰς τήν δυσανάλογον χρῆσιν καί τήν ἐξάντλησιν τῶν φυσικῶν πόρων» (Βλ. ἀπόφασιν ἐπί τοῦ κειμένου «Ἀποστολή τῆς Ἐκκλησίας»).

Συναφῶς, τελοῦντες σήμερον, ἀδελφοί καί τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά, τήν μνήμην τοῦ Ὁσίου Συμεών τοῦ Στυλίτου, τοῦ μεγάλου τούτου στύλου τῆς Ἐκκλησίας μας, τό μνημεῖον τοῦ ὁποίου, ὅπως καί ἕτεροι θαυμαστοί ἀρχαιολογικοί χῶροι ἐν Συρίᾳ καί ἐν τῷ κόσμῳ παντί, ὡς ὁ περίφημος τῆς ἀρχαίας Παλμύρας, συγκαταλεγόμενοι μεταξύ τῶν κορυφαίων παγκοσμίως μνημείων πολιτισμικῆς κληρονομίας, ὑπέστησαν τήν βαρβαρότητα καί τά δεινά τοῦ πολέμου, ἐπισημαίνομεν καί ἕν ἐξ ἴσου σημαντικόν πρόβλημα: τήν κρίσιν πολιτισμοῦ, ἡ ὁποία κατά τά τελευταῖα ἔτη ἀποβαίνει παγκόσμιος. Ἄλλωστε, Περιβάλλον καί Πολιτισμός εἶναι ἔννοιαι καί ἀξίαι παράλληλοι καί ἀλληλοπεριχωρούμεναι. Ὁ περιβάλλων τήν ἀνθρωπότητα κόσμος ἐδημιουργήθη διά τοῦ μονολεκτικοῦ προστακτικοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ «Γενηθήτω» (πρβλ. Γεν. α΄, 3,6,14). Ὁ πολιτισμός ἐδημιουργήθη ὑπό τοῦ προικισθέντος διά λογικοῦ νοός ἀνθρώπου, ὡς ἐκ τούτου δέ, καί ὁ πρός αὐτό σεβασμός εἶναι αὐτονόητος καί ἐπιβεβλημένος, ἐφ᾽ ὅσον μάλιστα ὁ ἄνθρωπος εἶναι καί τιμᾶται ὡς ἡ κορωνίς τῆς Θείας Δημιουργίας.

Διό καί ὀφειλετικῶς ἀπό τοῦ Ἱεροῦ τούτου Κέντρου τῆς Ὀρθοδοξίας, τοῦ θησαυρίζοντος μοναδικήν παράδοσιν καί διατηροῦντος τάς εὐρυτέρων παραμέτρων ἀξίας τῆς πολιτισμικῆς κληρονομίας, ἐφιστῶμεν τήν προσοχήν πάντων τῶν ὑπευθύνων καί παντός ἀνθρώπου εἰς τήν ἀναγκαιότητα τῆς προστασίας, παραλλήλως πρός τό φυσικόν περιβάλλον, καί τῆς παγκοσμίου πολιτισμικῆς κληρονομίας, ἡ ὁποία εὑρίσκεται ἐν κινδύνῳ, ἐξ αἰτίας τῆς κλιματικῆς ἀλλαγῆς, τῶν πολεμικῶν συρράξεων ἀνά τήν ὑφήλιον ἀλλά καί ἄλλων αἰτίων.

Οἱ πολιτισμικοί θησαυροί, οἱ ὁποῖοι ὡς μνημεῖα θρησκευτικά καί πνευματικά, ἀλλά καί, ὡς διαχρονική ἔκφρασις τοῦ ἀνθρωπίνου νοός, ἀνήκουν εἰς ἅπασαν τήν ἀνθρωπότητα καί ὄχι ἀποκλειστικῶς εἰς τά κράτη ἐντός τῶν συνόρων τῶν ὁποίων εὑρίσκονται, διατρέχουν τούς αὐτούς κινδύνους πρός τό περιβάλλον καί, ὡς ἐκ τούτου, ἡ μέριμνα διά τήν προστασίαν τοῦ τε περιβάλλοντος καί τῶν ἀτιμήτων ἀξιῶν τοῦ πολιτισμοῦ κρίνεται ἐπιβεβλημένη, διά τό εὖ ζῆν τῆς ἀνθρωπότητος ὁλοκλήρου.

Ἡ φθορά καί καταστροφή ἑνός πολιτισμικοῦ μνημείου μιᾶς χώρας πληγώνει τήν οἰκουμενικήν κληρονομίαν τῆς ἀνθρωπότητος∙ ὡς ἐκ τούτου, εἶναι χρέος καί καθῆκον παντός ἀνθρώπου, ἰδιαιτέρως ὅμως ἑκάστου πεπολιτισμένου κράτους, νά ἐνισχύσῃ τά μέτρα προστασίας καί διατηρήσεως εἰς τό διηνεκές τῶν μνημείων αὐτοῦ. Ὅθεν, εἶναι ἀπαραίτητον πᾶσα συντεταγμένη Πολιτεία δικαίου καί νομιμότητος νά ἀποφεύγῃ ἐνεργείας, αἱ ὁποῖαι προσβάλλουν τήν ἀκεραιότητα τῶν «παγκοσμίων μνημείων» αὐτῆς καί ἀλλοιώνουν τάς ἀΰλους ἀξίας τάς ὁποίας ἕκαστον τούτων ἐκπροσωπεῖ.

Συνειδητοποιοῦντες τήν πανορθοδόξως διακηρυχθεῖσαν «μεγίστην εὐθύνην ἡμῶν νά παραδώσωμεν εἰς τάς ἐπερχομένας γενεάς βιώσιμον φυσικόν περιβάλλον καί τήν χρῆσιν αὐτοῦ κατά θείαν βούλησιν καί εὐλογίαν» (Ἐγκύκλιος Ἁγίας καί Μεγάλης Συνόδου) καί ὅτι «ὄχι μόνον αἱ σημεριναί, ἀλλά καί αἱ μελλοντικαί γενεαί ἔχουν δικαίωμα ἐπί τῶν φυσικῶν ἀγαθῶν, τά ὁποῖα μᾶς ἐχάρισεν ὁ Δημιουργός» (ἀπόφασις Ἁγίας καί Μεγάλης Συνόδου «Ἀποστολή τῆς Ἐκκλησίας»), προσκαλοῦμεν πάντας εἰς ἐπιστράτευσιν δυνάμεων, καί ἰδιαιτέρως τῆς προσευχῆς, εἰς τόν ἀγῶνα διά τήν προστασίαν τοῦ περιβάλλοντος ὑπό τήν εὐρυτέραν ἔννοιαν αὐτοῦ, ἤτοι ὡς ἁρμονικήν σύζευξιν φυσικοῦ καί ἀνθρωπογενοῦς πολιτιστικοῦ περιβάλλοντος, καί ἱκετεύομεν τόν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν, ὥστε μέ τάς πρεσβείας τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου τῆς Παμμακαρίστου, τήν φωνήν τοῦ βοῶντος ἐν τῇ ἐρήμῳ Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου καί τήν μεσιτείαν Συμεών τοῦ Στυλίτου καί πάντων τῶν Ἁγίων, νά φυλάττῃ τόν κοινόν φυσικόν καί πολιτισμικόν οἶκον ἡμῶν ἀπό πάσης ἐπερχομένης ἀπειλῆς καί καταστροφῆς καί νά παρέχῃ ἀδιαλείπτως πλουσίως ἐκχεομένην τήν εὐλογίαν Αὐτοῦ εἰς αὐτόν.

Ἐν κατανύξει ψυχῆς καί ἐν προσευχῇ καρδίας, μετά πάντων τῶν πιστῶν, δεόμενοι τοῦ Δημιουργοῦ τῆς Κτίσεως, τῆς ὁρατῆς καί τῆς ἀοράτου, τῆς νοητῆς καί τῆς νοουμένης, νά χαρίζῃ «εὐκράτους καί ἐπωφελεῖς τούς ἀέρας, εὔμετρα δέ καί γαληνά τά ὑέτια ὕδατα, πρός δαψιλῆ καρποφορίαν τῆς γῆς» καί νά παρέχῃ εἰς τόν κόσμον ἅπαντα «εἰρήνην βαθεῖαν, εἰρήνην τήν πάντα νοῦν ὑπερέχουσαν», ἐπικαλούμεθα ἐπί πάντας ἀνθρώπους καί ἐπί τόν Οἶκον τῆς γῆς τήν Χάριν καί τό ἄπειρον Ἔλεος τοῦ Θεοῦ.

Ὁ Κωνσταντινουπόλεως

Βαρθολομαῖος

διάπυρος πρός Θεόν εὐχέτης πάντων ὑμῶν